Je gaat het pas zien als je het door hebt

Je gaat het pas zien als je het door hebt. Die gevleugelde Cruijffiaanse uitspraak schoot me te binnen toen ik nadacht over het onderwerp van deze blog. Het leek me een toepasselijke titel, omdat ik de afgelopen jaren heb gemerkt dat je soms iets pas echt begrijpt als je een bepaalde ervaring opdoet. Ineens – of beetje bij beetje – is daar dan kraakheldere inzicht, zo onvermijdelijk dat je je afvroeg waarom het zo lang op zich liet wachten.

Ineens zie je het dan. Dat het niet tof is om een kankerpatient of zijn/haar naaste te vragen om een percentage, de kans dat jij of jouw geliefde overleeft.  Dat het best lastig is om in de trein, op het sportveld of op andere onvermoede plaatsen mensen met het woord ‘kanker’ horen strooien, achteloos, alsof ze niet door hebben dat dat kleine woordje en waar het voor staat op dat moment de levens van talloze mensen op de kop zet. Dat het zo goed doet dat mensen onvermoeibaar blijven vragen hoe het met je gaat, omdat ze weten dat je die oprecht gestelde vraag ook nog steeds nodig hebt na behandelingen, als je probeert je leven weer op de rails te krijgen.

Dan zie je het, dat het soms verdraaid lastig is om de balans te bewaren tussen er willen zijn voor iemand en je eigen leven leiden. Dat je je zomaar ineens, op een feest, ineens heel somber kunt voelen, omdat je beseft dat het toch niet allemaal niets is wat je hebt meegemaakt. En dat je je dan best wel dom voelt, omdat iedereen om je heen onbezorgd plezier lijkt (let wel, lijkt) te maken. Maar dat je dan een dag later alweer dolgelukkig bent, omdat je een heerlijke dag aan het strand hebt met je broertje, om maar een volstrekt willekeurig voorbeeld te noemen :-). En dat je zó kunt genieten van kleine dingen die eigenlijk helemaal niet zo klein zijn. En dat soms tegelijkertijd alles anders kan zijn en toch helemaal hetzelfde.

Ze zeggen wel dat niets ervaring kan vervangen. En voor een groot deel ben ik het daarmee eens. Ik denk dat het daarom ook goed is voorzichtig te zijn met je oordeel over mensen en hoe ze hun leven vormgeven, omdat je nooit weet welke ervaringen hen hebben gebracht waar ze nu zijn. Maar tegelijkertijd denk ik dat er twee ingredienten zijn die het gat kunnen dichten tussen mensen mét en zonder een bepaalde ervaring: inlevingsvermogen en compassie. De vraag ‘hoe zal dit voor hem of haar zijn’ brengt alle mensen dichter bij elkaar. Zodat je misschien de volgende keer op je lippen bijt voordat je in een openbare ruimte roept dat je iets ‘kankertof’ vindt. Maar ook zodat je, aan de andere kant, als iemand zoiets roept, denkt: “Ach, misschien weten ze niet beter. Fijn voor ze!”